AMSTERDAM - De winstgevendheid van het bedrijfsleven verslechterde in het derde kwartaal in alle sectoren en alle regio's. Ook nam de werkgelegenheid licht af.

Daar tegenover staat dat meer ondernemers de afgelopen 12 maanden zzp'ers hebben ingehuurd. Ook de omzet in het derde kwartaal daalde, conform de verwachtingen die de ondernemers een kwartaal eerder uitspraken.

Voor 2012 verwacht de ondernemer een gematigde omzetstijging; eind 2010 was de omzetverwachting voor 2011 uitbundiger. Dit blijkt uit de uitkomsten van de Conjunctuurenqu(ee)te Nederland (COEN) over het vierde kwartaal van 2011.

Winstgevendheid
De ondernemer rapporteert een verslechtering van de winstgevendheid over het derde kwartaal (saldo -17%). Het meest pessimistisch zijn de detailhandel en de bouw (beiden saldo -27%). In de horeca ziet de ondernemer, waarschijnlijk mede dankzij het goede najaarsweer, het iets minder negatief in (saldo -12%).

Ook qua omzetrealisatie scoort de horeca in het derde kwartaal iets minder negatief dan de overige sectoren (saldo -3% ten opzichte van -8% gemiddeld) . De omzetverwachting van de horeca was overigens op voorhand een stuk positiever (saldo +11%).

Ook het economisch klimaat is volgens de ondernemer in het derde kwartaal verslechterd (saldo -27%). Voor het vierde kwartaal voorziet de ondernemer een verdere achteruitgang (saldo -21%). Opvallend is overigens dat de ondernemer over het algemeen positiever is over zijn eigen bedrijf (winstgevendheid) dan over de bedrijfsomgeving (economisch klimaat).

Werkgelegenheid
Het aantal medewerkers bij de bedrijven nam in het derde kwartaal af (per saldo -2%) . De verwachting voor het vierde kwartaal is nog pessimistischer (saldo -8%). In de bouw, horeca, makelaardij en reisbranche is de afname het meest pregnant.

Dit is deels een seizoenseffect. Het aandeel bedrijven dat de afgelopen 12 maanden zzp'ers inhuurde om pieken in het productieproces op te vangen is toegenomen van 45% naar 53%. In de bouw wordt door 77% van de bedrijven gewerkt met zzp'ers. Dit is wel een lichte daling t.o.v. eind 2010 (83%).

Omzet
Voor het vierde kwartaal verwacht de ondernemer een gematigde omzetstijging (saldo +12%). Net als in voorgaande jaren vertonen de omzetverwachtingen voor het vierde kwartaal (saldo +11%) een herstel ten opzichte van het derde kwartaal (saldo -4%).

Hierbij spelen seizoenseffecten een rol. Met uitzondering van de bouw (saldo -28%) en de daaraan gelieerde bouwmaterialenindustrie (saldo -4%) zijn in alle sectoren de omzetverwachtingen voor 2012 positief, maar minder positief dan voor 2011. Ook de exportverwachtingen voor 2012 zijn positief (saldo +15%), maar minder positief dan voor 2011 (+29%).

Orders
De orderinstroom daalde in het derde kwartaal en bleef daarmee achter bij de verwachtingen. Voor het vierde kwartaal wordt een lichte stijging verwacht (saldo +4%). Aan de inkoopkant (inkooporders) wordt juist een daling verwacht (saldo -6%).

Het oordeel over de orderpositie is enigszins verslechterd. Het sentiment daalde van -15% naar -19%, waarmee het sentiment weer is teruggezakt naar het niveau van eind 2010. De bouwondernemers zijn het meest ontevreden over de werkvoorraad (saldo -35%).

Europa
Het bedrijfsleven in Europa verwacht voor 2012 een bescheiden omzetgroei, een groei die kleiner uitvalt dan in 2011, De Nederlandse omzetverwachtingen voor 2012 blijven achter op het EU-gemiddelde. Hetzelfde geldt voor de exportverwachtingen; ook daar scoort Nederland beneden het EU-gemiddelde.

© Nationale Bouwgids