Het Financieel Stabiliteitscomité (FSC) heeft in zijn vergadering van 1 november geconstateerd dat de spanningen op de Nederlandse huizenmarkt toenemen. Het FSC heeft beleidsopties verkend om tot een evenwichtige ontwikkeling op de huizenmarkt te komen, waarbij procyclische effecten worden voorkomen en oververhitting wordt tegengaan. Verder heeft het comité gesproken over actuele risico’s op financiële markten, Brexit en de leverage bij vermogensbeheerders.
Huizenmarkt
De lage rente en tekortschietend aanbod zorgen voor aanhoudende prijsstijgingen op de Nederlandse huizenmarkt, vooral in de vier grote steden. Het FSC constateert dat de huidige werking van de huizenmarkt procyclisch is.
Het FSC heeft een eerste verkennende bespreking gehouden naar beleidsopties om oververhitting op de huizenmarkt tegen te gaan. Het comité heeft onder andere gesproken over de LTV-limiet, de huidige loan-to-income (LTI)-systematiek, het inzetten van de contracyclische kapitaalbuffer en het opleggen van hogere risicogewichten voor hypotheken op bankbalansen. Ook de rol van huidige biedingspraktijken en de wijze waarop taxaties tot stand komen kunnen een prijsopdrijvend effect hebben. Het comité zal de beleidsopties tijdens de volgende vergadering verder verkennen en daarbij ook de subsidies op de huizenmarkt en de ontwikkeling van het aanbod betrekken.
Het FSC verwelkomt het initiatief ‘aflossingsblij‘ van de NVB en de bankensector om – in lijn met de aanbeveling van het FSC van vorig jaar – huishoudens actief aan te sporen om mogelijke risico’s ten aanzien van aflossingsvrije hypotheken te bezien en in overleg met de eigen bank tijdig maatregelen te nemen. Het FSC roept aanbieders van hypothecair krediet op om hun klanten met een (deels) aflossingsvrije hypotheek tijdig inzicht te geven in de persoonlijke financiële situatie en hen waar nodig aan te moedigen tot actie.
Actuele risico’s op financiële markten
De belangrijkste risico’s voor financiële stabiliteit doen zich voor in de internationale omgeving. De ontwikkelingen in opkomende markten laten zien dat de financiële condities snel kunnen verslechteren in landen met financiële en macro-economische onevenwichtigheden. In de meeste ontwikkelde landen blijven de financiële condities nog altijd ruim.
De recente koersdalingen laten zien dat voorzichtigheid geboden is. Het sentiment op financiële markten zou kunnen verslechteren door een sneller dan verwachte verkrapping van het monetair beleid door de Fed, verder oplopende handelsspanningen, geopolitieke ontwikkelingen of onzekerheid over de onderhandelingen over Brexit. Verder beschikken verschillende Europese landen nog altijd over hoge schulden in de private en/of publieke sector. Het FSC spreekt vooral zijn zorgen uit over de ontwikkelingen in Italië.
Brexit
Het risico van een uittreding van het VK uit de EU zonder terugtrekkingsovereenkomst (no-deal Brexit) is nog altijd groot. Het FSC verwelkomt de recente aankondiging van Eurocommissaris Dombrovskis om een tijdelijk overgangsregime te creëren voor het clearen van derivaten via centrale afwikkelingspartijen (CCPs) in het VK in het geval van een no-deal Brexit. Tegelijkertijd blijven op een aantal andere belangrijke aspecten, zoals ten aanzien van derivatencontracten, nog risico’s voor financiële stabiliteit bestaan.
Vanwege de vele onzekerheden, benadrukt het FSC dat banken, verzekeraars en pensioenfondsen en vermogensbeheerders zich voor zover mogelijk goed moeten voorbereiden op het risico van het niet bereiken van een akkoord en het optreden van een klif-scenario.
Financiële stabiliteitsrisico’s vermogensbeheerders
Het FSC heeft gesproken over de verschillende aspecten van leverage bij vermogensbeheerders. In Nederland bestaat dit hoofdzakelijk uit het gebruik van rentederivaten door pensioenfondsen. Vanuit het perspectief van financiële stabiliteit is het belangrijk om de analyse meer te richten op de onderliggende risico’s. In aansluiting op het raamwerk van IOSCO, zou gebruik kunnen worden gemaakt van additionele indicatoren voor de verschillende risicocategorieën: markt-, tegenpartij en liquiditeitsrisico. Het comité heeft besloten om de gevolgen van een renteschok beter in kaart te brengen.
In het Financieel Stabiliteitscomité spreken vertegenwoordigers van de Autoriteit Financiële Markten, De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën over ontwikkelingen op het gebied van de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel. Het Centraal Planbureau neemt als externe deskundige deel aan de vergaderingen.
