AMSTERDAM - Het voorstel van minister Donner in zijn onlangs verschenen Woonvisie om huurders het recht te geven hun woning te kopen, wordt van diverse kanten zwaar onder vuur genomen, aldus de Woonbond.
Zo spreekt emeritus hoogleraar Priemus in de Volkskrant van 17 augustus van een ‘bizar en onhaalbaar’ voorstel. ‘Huurders van een corporatiewoning krijgen het recht hun woning tegen een redelijke prijs te kopen’, staat er in de begin juli gepubliceerde Woonvisie, een formulering die letterlijk is overgenomen uit het regeerakkoord van VVD en CDA.
Tot voor kort nam niemand deze passage uit het regeerakkoord serieus, vooral ook omdat het in geen enkel verkiezingsprogramma stond. Het leek de makers van het akkoord te zijn ingefluisterd door een aantal invloedrijke lobbyisten van het kooprecht (geïnspireerd op het Engelse right to buy), zoals CDA-minister Hans Hillen en econoom Sweder van Wijnbergen.
Nu het kooprecht voor huurders in Donners Woonvisie terecht is gekomen, luiden diverse deskundigen de alarmbel. ‘De Woonvisie van Donner markeert binnen de volkshuisvestingssector het toppunt van ongeloofwaardigheid’, schampert Priemus vandaag in de Volkskant.
‘Minister Donner kondigt nu een kooprecht aan waarvoor geen enkele juridische grondslag bestaat. Het is juridisch onmogelijk om het bezit van particuliere organisaties (woningcorporaties, red.) zonder een wettelijke grondslag en zonder een toereikende compensatie te onteigenen.’
Hij haalt ongekend hard uit naar Donner. ‘Een jurist die met droge ogen een kooprecht voor huurders aankondigt, diskwalificeert zichzelf als kandidaat voor het vicevoorzitterschap van de Raad van State.’
Desastreus
Evenals Priemus wijzen de hoogleraren Maarten van Ham en Marja Elsinga in het nieuwste nummer van Aedes Magazine op de desastreuze effecten die het right to buy heeft gehad op de huursector in Groot-Brittannië.
Sinds de invoering van right to buy door Margaret Thatcher in 1980 werden 2,5 miljoen van de 6 miljoen (gemeentelijke) huurwoningen verkocht aan de bewoners. Van Ham deed uitgebreid onderzoek naar het kooprecht en ‘de algehele conclusie is dat de gevolgen zeer negatief zijn.’
‘Ooit had iedereen in Groot-Brittannië toegang tot een betaalbare, fatsoenlijke woning. Nu zijn de sociale huurwoningen er alleen nog voor de allerarmsten’, vertelt Van Ham in Aedes Magazine. Intussen verpaupert het eigenwoningbezit in snel tempo. De nieuwe kopers verdienen domweg te weinig om hun bezit te kunnen onderhouden.
Ideologie
Elsinga noemt het kooprecht het symbool van een doorgeslagen ideologie. ‘Aan eigen-woningbezit wordt van alles toegeschreven. Het zou beter zijn voor de buurt, mensen zouden stijgen op de maatschappelijke ladder, sneller een betere baan zoeken, een voorbeeldfunctie vervullen in hun buurt, noem maar op.
Mijn onderzoek toont dat het allemaal gebaseerd is op ideologie. Die zegt dat woningbezit in zichzelf goed is en wonen in een sociale huurwoning iets minderwaardigs.
Terwijl ik me steeds afvraag: wat is er mis met huren?’ In Schotland is men inmiddels ook tot dit inzicht gekomen. Daar is het right to buy begin dit jaar weer afgeschaft.
