Zoals de meeste van de ongeveer 15.000 pleinen in Nederland, is het huidige plein bij het hoofdgebouw van Saxion in Enschede een grote stenen vlakte die bij warm weer snel opwarmt en bij regenachtig weer water inefficiënt afvoert. Deze week heeft het College van Bestuur het plan goedgekeurd om het plein te transformeren tot een klimaatbestendig, biodivers en watervasthoudend plein. Studenten en docent-onderzoekers werkten de afgelopen jaren het plan voor de verbouwing uit. Het plein gaat ook fungeren als ‘living lab’, een innovatieve levensechte omgeving waar studenten en docent-onderzoekers samen onderzoek doen. In het voorjaar van 2023 wordt gestart met de verbouwing. Dat meldt Hogeschool Saxion.
Bij het ontwerpen van het nieuwe plein stond verduurzaming voorop; er wordt veel meer groen aangeplant waardoor het huidige aantal tegels gehalveerd kan worden. Het plein zal daardoor bij zonnig weer minder snel opwarmen, temperatuur- en vochtigheidssensoren op het plein zullen ondersteunen bij het ontdekken van ‘hotspots’. De kennis uit deze sensoren kan vervolgens ingezet worden bij verdere verduurzaming. De nieuwe planten (35 nieuwe bomen) zorgen voor verkoeling en schaduw maar ook voor een toename in biodiversiteit zoals insecten, vlinders en vogels.
Drie wadi's
Daarnaast is het doel om efficiënter om te gaan met regenwater, het doel is om ‘eigen’ water op te vangen en vast te houden. Hierin wordt voorzien door het aanleggen van drie wadi’s (Water Afvoer Drainage en Infiltratie); in de wadi’s worden diverse onderzoeken uitgevoerd. Zo wordt gekeken naar het effect van menselijke beweging en de snelheid van bodemverdichting in de wadi. Een andere wadi wordt bewust ingericht als droogtezone om de effecten van droogte op de natuurlijke beplanting te onderzoeken. Ook gaan studenten testen met verschillende vormen van het infiltreren van water; welke werkt het beste tijdens hevige regen. Door infiltratie op het terrein van Saxion te laten plaatsvinden wordt bij hevige regen de overlast in de omgeving van Saxion verminderd, zoals het overstromen van de Prinsessetunnel.
“In april 2015 startte ik bij Saxion, in het begin vond ik het plein imposant maar de tweede week kwam de watermanager in mij naar boven”, vertelt Kristoff Derveaux docent-onderzoeker bij de opleiding Civiele Techniek en het lectoraat Sustainable Areas and Soil Transitions. “Wat als het hier nu eens echt goed regent, waar gaat het water heen? En in de zomer, waar eet je dan een boterham? Al snel dacht ik, hier gaan we een project van maken. Het mooie is dat er tot nu toe in élke fase studenten betrokken zijn geweest en dat blijven we tijdens en na de bouw doen.”
Klimaatneutraal
In Nederland zijn minimaal 15.000 pleinen te vinden, er zijn ongeveer 6700 straten met het woord plein erin en daarnaast zijn er om en nabij 8300 onderwijsinstellingen (CBS 2020). De potentie om deze ruimtes klimaatneutraal of beter nog klimaat adaptief te maken is enorm. Het lectoraat Sustainable Areas and Soil Transitions wil de kennis die het opdoet vanuit het living lab en de ervaringen met de verbouwing graag delen met bedrijven en andere instellingen.
Duurzamer plein
Kristoff ging met diverse collega’s en met studenten van de opleidingen Civiele Techniek, Bouwkunde en Bouwtechnische Bedrijfskunde aan de slag om een herontwerp te maken. Steeds stond de vraag om tot een duurzamer plein te komen, centraal. Tenslotte maakte een groep Civiele Techniek-studenten diverse detailtekeningen en een kostenberekening. Daarvoor werkten zij samen met bedrijven als Waterschap Vechtstromen, Aveco de Bondt, Stichting Pioneering, Buro Twin en IAA Architecten. Geïnspireerd door het project, heeft Waterschap Vechtstromen een innovatiebudget beschikbaar gesteld voor een ‘community of practice’ van stadshydrologen. Het doel hiervan is om zo kennisborging en kruisbestuiving tussen werkveld en studenten te stimuleren samen met partners als Stichting Pioneering en Aveco de Bondt.
Door: Nationale Bouwgids
