DEN HAAG - Geopolitieke en mondiale economische ontwikkelingen maken een herziening van het Nederlandse grondstoffenbeleid noodzakelijk. De agro- en food industrie is in Europa zelfvoorzienend, met uitzondering van de import van soja.

De halvering van het aanbod van soja zou Nederland 1,4 miljard euro kunnen kosten. De high-tech industrie en groene energietransitie zijn momenteel nog sterk afhankelijk van kritische metalen waaronder zeldzame aardmetalen waarvan de wereldproductie voor 95% in Chinese handen is.

Belangrijke consumerende landen vergroten hun voedselzekerheid door de inzet van "land-grabbing", wat marktverstorende gevolgen heeft. Grondstoffennationalisme in consumerende en producerende landen neemt toe.

Het toegang hebben en houden tot grondstoffen is onder andere door deze ontwikkelingen een strategisch nationaal belang geworden. Hoewel Nederland vooral halffabricaten van ertsen en metalen importeert, ondervindt het de gevolgen van de grote veranderingen in de internationale grondstoffendynamiek.

De rol van nationale overheden in het grondstoffendossier, met protectionistische en mercantilistische maatregelen als gevolg, groeit. Hierdoor kan Nederland niet alleen vertrouwen op het in stand houden van het systeem van vrijhandel. Nieuw beleid voor onze grondstoffenvoorzieningszekerheid is daarom noodzakelijk.

Dit is de conclusie van de studie Op weg naar een Grondstoffenstrategie: Quick scan ten behoeve van de Grondstoffennotitie die het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) gezamenlijk met TNO en CE Delft in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft geschreven.

Aanbevelingen
Het rapport verkent het veranderende internationale beleid rond grondstoffen en onderzoekt het economisch belang van verschillende grondstoffen voor Nederland.

Het gaat in op het belang van duurzaamheid, efficiëntievergroting en recycling, en de relatie tussen grondstoffen en ontwikkelingssamenwerking.

Daarnaast geeft het de volgende aanbevelingen hoe Nederland kan omgaan met de veranderende dynamiek rond grondstoffenvoorziening:
- Neem vrijhandel als uitgangspunt;
- Ondersteun het Europese beleid op grondstoffen;
- Ontwikkel strategische partnerschappen met Duitsland en belangrijke producenten van halffabricaten;
- Stimuleer onderzoek naar substituten, efficiëntievergroting, recycling en consumptieverandering;
- Zet ontwikkelingsbeleid in voor duurzaamheid en grondstoffenlevering;
- Voorkom een antagonistische relatie met China.

Deze strategie richt zich op biotische (soja, cacao, etc.) en abiotische grondstoffen (metalen, ertsen en mineralen). De analyse brengt de veranderende internationale context in kaart, evenals het belang van grondstoffen voor de Nederlandse economie.

Grondstoffenbeleid hoog op Nederlandse en EU agenda
Het onderzoek is verricht ter ondersteuning van de Grondstoffennotitie van het kabinet aan de Tweede Kamer die op 15 juli jl. verscheen. Het grondstoffenbeleid staat hoog op de Nederlandse en Europese agenda.

Directe aanleiding voor het schrijven van de Grondstoffennotitie is de motie van de Tweede Kamerleden Nicolaï (VVD) en Ormel (CDA) van december 2010.

Begin dit jaar publiceerde de Europese Commissie het Europees Raw Materials Initiative: een plan van aanpak dat Europese bedrijven de toegang moet garanderen tot strategisch belangrijke mineralen en grondstoffen.

© Nationale Bouwgids